Γιορτή λήξης: Αναδρομή στο ελληνικό τραγούδι

Ηλικία

12 τουλάχιστον

Υλικά

Σίγουρα αίθουσα με άνεση κίνησης, ηχεία, και για την παρουσίαση ότι χρειάζεται σε μία σχολική γιορτή


Xρόνος προετοιμασίας

Όπως για όλες τις γιορτές όσο περισσότερες πρόβες κάνει κανείς τόσο πιο ενδιαφέρον το αποτέλεσμα

Λίγα λόγια για την διαδικασία

Το μάθημα αφορούσε κυρίως πρόβες χορωδίας -φωνητικό ζέσταμα με κίνηση και με ομαδικά παιχνίδα επίσης κινητικά.
 Η συγκεκριμένη ανάρτηση θα περιέχει το κείμενο της γιορτής, όπως το παρουσίασαν οι αφηγητές. Ανάμεσα παρεμβάλονταν μικρές θεατρικές πράξεις.  Η πρώτη ήταν γραμμένη από τα παιδιά ενώ οι υπόλοιπες ήταν αποσπάσματα από διάφορες ελληνικές ταινίες. Οι ταινίες ήταν αντίστοιχες κάθε φορά της εποχής και της θεματολογίας. Δυστυχώς δεν έχω τα κείμενα από τις ταινίες. Την  επιλογή και την επιμέλεια των θεατρικών έκαναν οι δασκάλες των τάξεων. Τα παιδιά ντύνονταν σε κάθε σκηνή ανάλογα με την εποχή.

Το κείμενο -σκελετός- της παράστασης

Μία μουσική ιστορική αναδρομή

Καλημέρα σας!

Θα κάνουμε ένα ταξίδι στο χρόνο, με τον τρόπο που ξεφυλλίζει κανείς ένα άλμπουμ με φωτογραφίες... Τις κοιτάζει με προσοχή και σε μερικές κοντοστέκεται λιγάκι περισσότερο. 

Εμείς τις ρίξαμε ήδη μια ματιά, βουτήξαμε μέσα τους και τις ακούσαμε. Και τώρα, εδώ μπροστά σας, θα προσπαθήσουμε να ζωντανέψουμε σε αυτή τη σκηνή μερικές απ' αυτές.

Μερικές στιγμές από την Ελλάδα του προηγούμενου αιώνα... ξέρετε ποιου ε; Του 20ου.

Θα μας συγχωρήσετε για τα πολλά εκείνα που λείπουν Δεν χωράνε όλα σε μία παράσταση...

Αρχές του 20ου αιώνα

Πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, εθνικός διχασμός, "μεγάλη ιδέα", ήττα της μικρασιατικής εκστρατείας, πρόσφυγες.

Η Ελλάδα παλεύει με τη φτώχεια, στην επαρχία χορεύουν στους ήχους του δημοτικού τραγουδιού, ενώ στις πόλεις η παραδοσιακή μουσική παντρεύεται με την μουσική που κουβαλούν οι πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη. Γεννιέται στις φτωχογειτονιές των πόλεων το ρεμπέτικο, ενώ οι πλουσιότεροι ακούνε ρυθμούς πιο... μοντέρνους και αγκαλιάζουν την επτανησιακή καντάδα που ακούγεται πιο "ευρωπαϊκή".

Για να ρίξουμε μια ματιά σε ένα χωριό κάπου στην Ελλάδα:

Παραδοσιακό ηπειρώτικο τραγούδι, Κοντούλα λεμονιά

Ενώ κάπου στην Αθήνα ή στην Κέρκυρα κάποιοι ξενυχτάνε και προσπαθούν να...

Επτανησιακή καντάδα: εις τον αφρό της θάλασσας

Πρώτη φορά το όνομα ρεμπέτικο χρησιμοποιήθηκε σε δύο δίσκους γραμμοφώνου που ηχογραφήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Ο ένας από αυτούς έχει το τραγούδι τικ τακ αγνώστου δημιουργού.

Ακολουθούν εξαιρετικοί μουσικοί, και καταπληκτικές φωνές:
Μάρκος Βαμβακάρης, Στράτος Παγιουμτζής, Μανώλης Χιώτης, Κώστας Σκαρβέλης, Μαρίκα Νίνου, Ρόζα Εσκενάζι, Σωτηρία Μπέλλου, Βασίλης Τσιτσάνης και πολλοί ακόμη.

Εμείς λέγαμε να σας τραγουδήσουμε το τικ τακ που είναι χαρούμενο και μας άρεσε. Το κουβεντιάσαμε όμως λίγο μεταξύ μας και είπαμε τελικά να τραγουδήσουμε κάτι γραμμένο για τη Θεσσαλονίκη που τότε ήταν πολύ σπουδαία πόλη και κυρίως κοσμοπολίτικη. Το τραγούδι το έγραψε ο Βασίλης Τσιτσάνης που είχε ένα Ουζερί στο νούμερο 22 της οδού Παύλου Μελά στο κέντρο. Μάλιστα φέτος γυρίζεται και μία ταινία στην πόλη με τον τίτλο Ουζερί Τσιτσάνης, οπότε είπαμε να είμαστε ΚΑΙ επίκαιροι! - που λένε "παπούτσι απ' τον τόπο σου κι ας είναι μπαλωμένο"; Ε να κάπως έτσι...

"Μπαξέ τσιφλίκι"
Μουσική/στίχοι: Βασίλης Τσιτσάνης
Πρώτη εκτέλεση: Τσιτσάνης, Παγιουμτζής, Γεράνη

Ακολουθούν πολλά ακόμη χρόνια ανελευθερίας.

1930-50
Δικτατορία του Μεταξά, 2ος παγκόσμιος πόλεμος, γερμανική κατοχή, εμφύλιος.

Κάποιοι συνεχώς αγωνίζονται για να ξανάρθει η ελευθερία.

"Θα ξανάρθεις"
Μουσική: Κώστας Γιαννίδης, στίχοι: Αλέκος Σακελλάριος
Πρώτη εκτέλεση: Δανάη

(Το τραγούδι δεν είναι της εποχής αλλά χρησιμοποιείται σαν σχόλιο... εμπνευσμένο από την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου ο Θίασος. Δεν το τραγουδάμε ολόκληρο παρά μονάχα την πρώτη στροφή και στο ρεφραίν βγαίνουν δύο ζευγάρια όπου τα αγόρια φεύγουν φορώντας δίκοχο  με την υπόσχεση....να ξανάρθουν).
Την ίδια στιγμή η χώρα συνεχίζει να ζει και να ερωτεύεται. Ανοίγουν κέντρα διασκέδασης, ο κινηματογράφος δείχνει μια ωραία και τακτοποιημένη Ελλάδα. Οι πρωταγωνιστές κάποια στιγμή διασκεδάζουν σε ένα λαϊκό κέντρο.
Κάπου εκεί ο Μανώλης Χιώτης προσθέτει μία χορδή στο μπουζούκι που μέχρι τότε ήταν τρίχορδο και η Μαίρη Λίντα χορεύει όλο χάρη κουνώντας τους ώμους...

Μουσική/στίχοι: Μανώλης Χιώτης
Τρίτη εκτέλεση (αλλά την προτιμούμε) Μαίρη Λίντα
"Εσύ είσαι η αιτία που υποφέρω"

Ο εμφύλιος τελειώνει. Είναι πολύ μεγάλη η απόσταση ανάμεσα στους φτωχούς και τους πλούσιους. Το 1960 υπογράφεται η ελληνογερμανική συμφωνία "περί απασχολήσεων Ελλήνων εργατών στη Γερμανία". Είναι η εποχή της μεγάλης εξόδου, περίπου ένα εκατομμύριο Έλληνες θα μετακομίσουν στη Γερμανία. Πολλοί απ αυτούς μαζί με τα απολύτως απαραίτητα παίρνουν μαζί τους και σαρανταπεντάρια δισκάκια του Στέλιου Καζαντζίδη που τραγουδά για τις φάμπρικες της Γερμανίας. Εμείς δε θα σας τραγουδήσουμε κάτι από Καζαντίδη, ακούγεται λίγο βαρύ και μελαγχολικό για μία σχολική γιορτή... Σας το είπαμε άλλωστε στην αρχή... Δεν προλαβαίνουμε να τα πούμε όλα... Οπότε... Πάμε παρακάτω;
Ένα χρόνο μετά, το 1961 ο Αλέκος Αλεξανδράκης γυρίζει την Συνοικία το όνειρο που δείχνει την Ελλάδα που θέλουν να κρύψουν. Η ταινία απαγορεύεται και τελικά παίζεται στους κινηματογράφους λογοκριμένη.
Κάπου σε μία φτωχογειτονιά της Αθήνας ο Ρίκος βγαίνει από την φυλακή κάτω από τους ήχους της μουσικής του Μίκη Θεοδωράκη.

"μουσική τίτλων" από την ταινία Συνοικία το όνειρο

(εδώ έπαιξε βίντεο από την ταινία και ακολούθησε σαν θεατρικό το απόσπασμα με τον κύριο Αληθάκη.....)

Την ίδια περίοδο ο Μάνος Χατζιδάκις ανακατεύεται σε κωμωδίες παρεξηγήσεων όπου Τζένη Καρέζη η χαριτωμένη κόρη βιομηχάνου ερωτεύεται τον Ντίνο Ηλιόπουλο που παίζει τον ντροπαλό υπάλληλο του πατέρα της.

"το χρυσόψαρο"

Μουσική/στίχοι: Μάνος Χατζιδάκις

Πρώτη εκτέλεση: Τζένη Καρέζη -Ντίνος Ηλιόπουλος


Τα 70's

Δικτατορία
Ανελευθερία, εξορία, φυλακές. Ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Σταύρος Ξαρχάκος γράφουν κύκλους πολιτικών τραγουδιών σχολιάζοντας την πολιτική επικαιρότητα. Ο Νίκος Κούνδουρος στο ντοκιμαντέρ οι δρόμοι της φωτιάς καταγράφει εκείνες τις πρώτες συναυλίες

Τον Νοέμβριο του 1974 για την πρώτη επέτειο του πολυτεχνείου.

Την ίδια περίοδο, το 1972, ο Μάνος Χατζιδάκις τραγουδάει τον έρωτα με τον μεγάλο ερωτικό, έναν από τους ομορφότερους δίσκους του. Ταυτόχρονα έρχεται στην ελληνική μουσική ένα...Νέο Κύμα που παίρνει το όνομα του από το γαλλικό nouvelle vague (νουβέλ βαγκ) ακούγεται πιο ευρωπαϊκό και ακούγεται σε μαγαζιά με το επίσης γαλλικό όνομα... τις... μπουάτ. Μέσα σ αυτό το κλίμα του... εξευρωπαϊσμού... γίνονται της μόδας συγκροτήματα όπως οι Charms και οι Olympians που ακούγονται πολύ στον δημοφιλή κινηματογράφο της εποχής, όπου η νεολαία πηγαίνει στα πάρτι, χορεύει σέικ φοράει στενά παντελόνια καμπάνα και χρωματιστά χαϊμαλιά από την Ινδία.

"Όταν πηγαίναμε μαζί σχολείο"

Μουσική: Πασχάλης/ στίχοι: Hays
Πρώτη εκτέλεση: Olympians

Τα 80's
Ή αλλιώς τα χρόνια της μεταπολίτευσης. Καταργείται το πολυτονικό σύστημα, ανθεί το πειρατικό ραδιόφωνο, ο κόσμος αισθάνεται πιο ελεύθερος, διψά για διασκέδαση και πηγαίνει σε πάρτι στη Βουλιαγμένη με οικοδεσπότη τον Λουκιανό Κηλαηδόνη.

"Το πάρτι στη Βουλιαγμένη"

Ταυτόχρονα αναβιώνει το ρεμπέτικο και διοργανώνονται τα πρώτα ροκ φεστιβάλ. Μαζί με τα ρεμπετάδικα γίνονται της μόδας τα μπουζουξίδικα αλλά και η ντίσκο. Η μουσική είναι γεμάτη συνθεσάιζερ και η "νεολαία" κουβαλάει στο δρόμο μεγάλα κασετόφωνα, φοράει βάτες, κάνει τα μαλλιά της περμανάντ, πανηγυρίζει τη νίκη της Ελλάδας στο ευρωμπάσκετ, παίζει φλιπεράκια, βλέπει βιντεοκασέτες, και ανακαλύπτει τη σάτιρα.

"Ουγκαγκαμπούμ"
Μουσική: Γιώργος Κριμιζάκης/ Στίχοι: Γιάννης Κακουλίδης & Χλαρρυ Κλυνν
Πρώτη εκτέλεση: Χάρρη Κλυνν

Η εποχή των 90's
Η εποχή του εφήμερου σουξέ και των σταρ. Η μουσική πουλάει, είναι εύκολη, γρήγορη και γίνεται βίντεο κλιπ. Την κασέτα την αντικαθιστά το cd.

Το ελληνικό τραγούδι φλερτάρει με όλα τα είδη είναι ποπ, ροκ, πανκ, έντεχνο, σκυλάδικο... Τα καλοκαίρια οι φοιτητές παίζουν κιθάρα στην παραλία και τραγουδούν από Άσιμο μέχρι Πυξ Λαξ. Το χειμώνα συχνάζουν άλλοι σε ταβέρνες που παίζουν αυθεντικό ρεμπέτικο και άλλοι στα μπουζούκια που παίζουν από βαρύ λαϊκό που πια το λένε... σκυλάδικο, όπως ο Τερζής και ο Καρράς μέχρι ποπ, όπως ο Ρουβάς και ο Ρέμος . Τα πιο ωραία λαϊκά ακούγονται μοντέρνα και υπάρχει μία έντονη νοσταλγία για μία ... αυθεντικότητα.

"τα πιο ωραία λαϊκά"
Μουσική: Σταμάτης Κραουνάκης/ στίχοι: Λίνα Νικολακοπούλου
Πρώτη εκτέλεση: Αλκηστις Πρωτοψάλτη

Αλλά εμείς θα κλείσουμε αυτή τη γιορτή με λίγο από τον 21ο αιώνα, που είναι και ο αιώνας που γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε. Τα φλασάκια αντικαθιστούν τα cd και τα cd player γίνονται mp3. Στον 21ο αιώνας μπορείς να ακούσεις τα πάντα από όποιο σημείο του κόσμου θέλεις αρκεί να έχεις έναν υπολογιστή και σύνδεση στο ίντερνετ. Η εντόπια μουσική παραγωγή δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη από όλη αυτή την πληροφορία. Γίνεται... fusion που πάει     να πει ανακάτεμα. Παντρεύονται τα λαϊκά με το σουίνγκ, τα ρετρό τραγούδια με τη σάμπα, τα ρεμπέτικα με τη ρέγκε. Τα συγκροτήματα που παίζουν αυτή τη μουσική έχουν εξωτικά ονόματα όπως Εκμέκ, Gatjo dilo, Imam baildi, Locomondo .... και επειδή είναι καλοκαίρι και είμαστε στην Ελλάδα...

"Δεν κάνει κρύο στην Ελλάδα"

Τραγούδι των Locomondo